Τί είναι η Διανοητική Ιδιοκτησία;
Σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 18 του Ν.2557/1997 ο διεθνής όρος «propriete intellectuelle»/»intellectual property» αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα με τον όρο «διανοητική ιδιοκτησία».
Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία («propriete litteraire et artistique»/»droit d’ auteur»/»copyright») και τα συγγενικά δικαιώματα όσο και τη βιομηχανική ιδιοκτησία («propriete industrielle»/»industrial property»), όπως εφευρέσεις, υποδείγματα χρησιμότητας, δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, σήματα, βιομηχανικά σχέδια και προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προέλευσης. Στη διανοητική ιδιοκτησία υπάγονται τα δικαιώματα που προκύπτουν από τη δημιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο αποτελεί άυλο περιουσιακό στοιχείο.
Τί προστατεύει η Πνευματική Ιδιοκτησία;
Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύει κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, ιδίως τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, με μουσική ή χωρίς, οι χορογραφίες και οι παντομίμες, τα οπτικοακουστικά έργα, τα έργα των εικαστικών τεχνών, στα οποία περιλαμβάνονται τα σχέδια, τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, τα χαρακτικά έργα και οι λιθογραφίες, τα αρχιτεκτονικά έργα, οι φωτογραφίες, τα έργα των εφαρμοσμένων τεχνών, οι εικονογραφήσεις, οι χάρτες, τα τρισδιάστατα έργα που αναφέρονται στη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη,οι μεταφράσεις, οι διασκευές, οι προσαρμογές οι άλλες μετατροπές έργων ή εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης και οι συλλογές έργων ή συλλογές εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης ή απλών γεγονότων και στοιχείων, όπως οι εγκυκλοπαίδειες και οι ανθολογίες, εφόσον η επιλογή ή η διευθέτηση του περιεχομένου τους είναι πρωτότυπη.
Επίσης το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύει τις βάσεις δεδομένων, οι οποίες λόγω της επιλογής ή διευθέτησης του περιεχομένου τους αποτελούν πνευματικά δημιουργήματα. Η προστασία αυτή δεν εκτείνεται στο περιεχόμενο των βάσεων δεδομένων και δεν θίγει κανένα από τα δικαιώματα που υφίστανται στο περιεχόμενο αυτό.
Προστατεύονται επίσης τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και το προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού τους. Η προστασία παρέχεται σε κάθε μορφή έκφρασης ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Ποιά δικαιώματα παρέχει το δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας;
Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνει το περιουσιακό δικαίωμα και το ηθικό δικαίωμα. Το περιουσιακό δικαίωμα δίνει τη δυνατότητα στο δημιουργό να εκμεταλλευτεί το έργο και να επωφεληθεί οικονομικά από αυτό. Οι εξουσίες, που περιλαμβάνει το περιουσιακό δικαίωμα είναι οι ακόλουθες:
το δικαίωμα της εγγραφής του έργου, το δικαίωμα δηλαδή για την πρώτη ενσωμάτωσή του πάνω σε υλικό φορέα, που αποτελεί τη βάση για την περαιτέρω αναπαραγωγή του
την αναπαραγωγή του έργου, δηλαδή την παραγωγή ενός ή περισσότερων αντιτύπων του
τη μετάφρασή του
τη διασκευή, την προσαρμογή ή άλλη μετατροπή του
την εξουσία διανομής του πρωτότυπου έργου
την εισαγωγή αντιτύπων του, που παρήχθησαν στο εξωτερικό
την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό του
τη δημόσια εκτέλεσή του, δηλαδή κάθε εκτέλεση που το κάνει προσιτό σε έναν κύκλο ευρύτερο από το στενό κύκλο της οικογένειάς του και το άμεσο κοινωνικό του περιβάλλον
τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοσή του
την παρουσίασή του στο κοινό ενσυρμάτως, ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο (μετάδοση του έργου μέσω διαδικτύου).
Στην περίπτωση που κάποιος πραγματοποιεί κάτι από τα προαναφερθέντα χωρίς την άδεια του δημιουργού προσβάλλει το περιουσιακό του δικαίωμα και μάλιστα αδιάφορα αν αποσκοπεί σε οικονομική ωφέλεια ή όχι.
Ο δημιουργός εκτός από το περιουσιακό έχει και το ηθικό δικαίωμα, το οποίο αποδίδει και την ιδιαίτερη φύση του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς περιλαμβάνει την προσωπική σχέση που συνδέει το δημιουργό με το έργο του. Το ηθικό δικαίωμα περιλαμβάνει την ηθική εξουσία δημοσίευσης, την εξουσία να αποφασίζει δηλ. αν, πώς, πότε, το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό, την εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας πάνω στο έργο και ειδικότερα την εξουσία να μνημονεύεται το όνομά του στα αντίτυπα του έργου του και σε κάθε δημόσια χρήση του ή ακόμα και το δικαίωμά του να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. Η εξουσία του δίνει τη δυνατότητα να απαγορεύει δηλαδή την κάθε παραμόρφωση, περικοπή ή άλλη τροποποίηση του έργου. Επίσης, υφίσταται η εξουσία προσπέλασης, δηλαδή η εξουσία να έχει ο δημιουργός πρόσβαση στο έργο του, ακόμη και αν το περιουσιακό δικαίωμα ή η κυριότητα στον υλικό φορέα του έργου ανήκει σε άλλον. Η προσπέλαση όμως πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπο που να προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ώχληση στο δικαιούχο. Τέλος, στο ηθικό δικαίωμα περιλαμβάνεται και η ηθική εξουσία υπαναχώρησης, η οποία δίνει τη δυνατότητα στο δημιουργό να υπαναχωρήσει από συμβάσεις μεταβίβασης ή εκμετάλλευσης έργων λόγου ή επιστήμης, εφόσον είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητάς του εξαιτίας μεταβολής στις πεποιθήσεις του ή στις περιστάσεις και με καταβολή αποζημίωσης στον αντισυμβαλλόμενο για τη θετική του ζημία.
Πόσο διαρκεί η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων;
Η πνευματική ιδιοκτησία διαρκεί όσο η ζωή του δημιουργού και εβδομήντα (70) χρόνια μετά το θάνατό του, που υπολογίζονται από την 1η Ιανουαρίου του έτους, το οποίο έπεται του θανάτου του δημιουργού.
Πως μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματα τους οι δημιουργοί και οι δικαιούχοι συγγενικών δικαιωμάτων;
ΑΣΤΙΚΕΣ & ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ
Στo πλαίσιo του αστικού δικαίου ο δημιουργός και ο δικαιούχος συγγενικού δικαιώματος έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν:
αγωγή αναγνωριστική του δικαιώματός τους
αγωγή για την άρση της προσβολής
αγωγή για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής
αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα
αγωγή για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού του προσβολέα
αγωγή για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας.
Στις αστικές κυρώσεις προβλέπεται η δυνατότητα λήψης αποζημίωσης του δικαιούχου για την προσβολή των δικαιωμάτων του που δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος.
Σχεδόν όλες οι προσβολές της πνευματικής ιδιοκτησίας και των απόλυτων συγγενικών δικαιωμάτων είναι πράξεις αξιόποινες, όπως προκύπτει από το α.66 Ν.2121/1993.
Οι ποινικές κυρώσεις περιλαμβάνουν ποινή φυλάκισης από 1-10 χρόνια και χρηματική ποινή από 2.900 έως 59.000 ευρώ.
Τέλος, με το νόμο 3524/2007 προβλέφθηκαν και διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση προσβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Συγκεκριμένα,
όποιος χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου αναπαράγει, πωλεί ή κατ’ άλλον τρόπο διανέμει στο κοινό ή κατέχει με σκοπό διανομής πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, ανεξαρτήτως άλλων κυρώσεων, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο ίσο με χίλια (1.000) ευρώ για κάθε παράνομο αντίτυπο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, ενώ
Πλανόδιος ή στάσιμος (εκτός καταστήματος) που καταλαμβάνεται να διανέμει στο κοινό με πώληση ή με άλλους τρόπους ή να κατέχει με σκοπό διανομής υλικούς φορείς ήχου, στους οποίους έχει εγγραφεί έργο που αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο ίσο με το γινόμενο των τεμαχίων των παράνομων υλικών φορέων που αποτελούν αντικείμενο της προσβολής επί είκοσι (20) ευρώ ανά τεμάχιο υλικού φορέα ήχου κατά την έκθεση κατάσχεσης που συντάσσεται κατά τη σύλληψή του. Το ελάχιστο ποσό του διοικητικού προστίμου ορίζεται σε χίλια (1.000) ευρώ.
Πηγή : opi.gr
